Balıkların Özellikleri

 

Yeryüzünde 25.000′den fazla balık türü vardır. Balıkların çoğu soğukkanlıdır. Birçok balık türünün bedeni, pullardan oluşan koruyucu bir tabakayla kaplıdır. Yüzme keselerini havayla doldurup boşaltarak suyun içinde farklı derinliklerde gezebilirler. Balıkların akciğerleri yoktur. Solungaçlarıyla solunum yaparlar. Önce ağızlarına biraz su alırlar, suyu başlarının arkasında bulunan solungaçlara pompalarlar. Buradan süzülen suyun içindeki oksijen kana geçer. Suyun kalanı solungaç yarıklarıyla denize boşaltılır. Balıklar, yumurtlama yoluyla çoğalır. Dişi balıklar yumurtalarını döllenmesi ve gelişmesi için denize bırakır. Bırakılan milyonlarca yumurtadan yalnızca birkaçının gelişme şansı olur. Balıkların gelişkin koku alma, görme ve işitme duyuları vardır. Bedenlerindeki yanal organ adı verilen özel organları yardımıyla dalgaların ya da başka balıkların neden olduğu titreşimleri algılarlar.
Balıkların Yapısı
Balıklar üç büyük gruba ayrılır: Kemikli balıklar, kıkırdaklı balıklar ve çenesiz balıklar.

Kemikli balıkların iskeletleri kemikten oluşur. Yüzmelerini kolaylaştıran yüzme kesesi adı verilen bir organları vardır.

Köpekbalıkları ve vatozlar gibi kıkırdaklı balıkların iskeletleri sert kıkırdaktan oluşur. Yüzme keseleri yoktur.

Çenesiz balıkların önemli özeliğiyse ağızlarının huni biçiminde olmasıdır. Solungaçları da az gelişmiştir.

Elektrikli Vatoz
Boy 70 cm’ye kadar
Özellikleri Ülkemizde Akdeniz’de görülür. Avlarına elektrik vererek onları felç edip yakalar. Geceleri avlanır, gündüzleri bedeninin bir bölümünü kuma gömerek durur. Vatozların, dünyanın bütün denizlerinde yaşayan çok farklı türleri vardır. Bazı türlerinin boyu 2-3 metreyi bulur.

Kırmızı Ateşbalığı
Boy 30-35 cm
Özellikleri Avustralya’nın batısı ve Malezya gibi yerlere özgüdür. Gündüzleri, kuytu yerlerde baş aşağı ve hareketsiz durur. Geceleri avlanır. Küçük balıklar, karides ve yengeçlerle beslenir. Göğsündeki uzantılarıyla avını köşeye sıkıştırır ve yutar. Sırtındaki dikenleri zehirlidir.

Haskefal
Boy 30-120 cm
Özellikleri Ülkemizin bütün denizlerinde görülür. Kuzey Amerika’dan Karadeniz’e kadar birçok yerde farklı türleri vardır. Kıyılarda yaşar, bazen besin bulmak için sürüler halinde lagünlere ve akarsulara girer. Suyosunları ve öteki deniz bitkileriyle beslenir. Ürkek ve çok çevik bir balıktır.

Orkinos
Boy 3 m’ye kadar
Özellikleri Orkinoslar, sürü halinde yaşarlar. Yazı Karadeniz’de geçirir, sonbaharda Marmara’ya, oradan Ege’ye geçerler; Akdeniz’i dolaşırlar. Tonbalığı olarak da adlandırılan Orkinos, eti değerli sayıldığı için çok yüksek miktarlarda avlanır ve balık çiftliklerinde üretimi yapılır. Doğada sayıları azalmıştır.

Melek Balığı
Boy 45 cm’ye kadar
Özellikleri Atlas Okyanusu’nun batısındaki ve doğusundaki mercan kayalıklarında görülür. Bazı türlerinin kuyruk bölümünde “yalancı göz” adı verilen koyu renk bir nokta ya da desen bulunur. Böylece, başının yeri konusunda düşmanlarını yanıltarak kolayca kaçar.

Pilotbalığı
Boy 35-40 cm
Özellikleri Atlas Okyanusu’nun birçok böl­gesinde, ülkemizde de Akdeniz’de görülür. Köpekbalıkları ve vatozlar gibi kıkırdaklı balıklarla ortak yaşam sürdürür; onların artıkları ve parazitleriyle beslenir. Küçük balıkları ve omurgasızları da yer. Gemilere eşlik ettiği için Pilotbalığı adını almıştır.

Karagöz
Boy 40 cm’ye kadar
Özellikleri Ülkemizde daha çok Ege Denizi ve Marmara olmak üzere bütün denizlerimizde görülür. Birçok farklı türü vardır. Derinliği 50 metreye kadar olan taşlık yerlerde sürüler halinde yaşar. Kabuklular, solucanlar ve yumuşakçalarla beslenir. Mercan ve çipura gibi balıklarla akrabadır.

Sazan
Boy 30-100 cm
Özellikleri Dünyanın birçok bölgesinde akarsularda görülen bir balıktır. Çok farklı ortamlara kolayca uyum sağlar. Birçok yere insanlarca sonradan getirilmiştir. Suda yaşayan böcekler, otlar, ağaç tohumlan, su bitkileri ve yosunlarla beslenir. 17 yıl kadar yaşayabilir.

Kedibalığı
Boy 70 cm’ye kadar
Özellikleri Atlas Okyanusu’nun kuzeydoğusuna özgü bir köpekbalığı türüdür. Ülkemizde Akdeniz’de sık rastlanır. Denizin dip bölgelerinde, kıyıdan 100 metre derinliğe kadar olan yerlerde yaşar. Yumuşakçalar, kabuklular ve küçük balıklarla beslenir. Zararsız bir balıktır.

Denizatı
Boy 10-20 cm
Özellikleri Atlas Okyanusu’nda ve Akdeniz’de görülür. Kıyıya yakın, sığ sularda yaşar. Kuyruğuyla bitkilere tutunur ve gizlenmek için onların renklerine bürünür. Dişisi yumurtalarını erkeğin bedeninde bulunan bir keseye bırakır. Yumurtalar burada döllenir ve kuluçka dönemini babanın kesesinde geçirir.

Kirpibalığı
Boy 60 cm’ye kadar
Özellikleri Afrika’nın doğusundan Japonya’ya kadar uzanan bölgelerde görülür. Kendisini tehlikede hissettiğinde bedenini suyla ya da yüzeyde bulunuyorsa havayla şişirerek saldırganları korkutmaya çalışır. Gündüzleri kovuklarda gizlenir; geceleri yiyecek arar. Kabuklular ve yumuşakçalarla beslenir.

Müren
Boy 1 m ye kadar
Özellikleri Atlas Okyanusu’nun doğusuna özgüdür. Ülkemizde Ege Denizi’nde ve Akdeniz’de görülür. Kıyılara yakın kayalıkların kuytu yerlerinde yaşar. Geceleri avlanır. Balıklar, yengeçler ve mürekkepbalıklarıyla beslenir. Yaşadığı bölgeyi başka canlılardan korur; rahatsız edilmedikçe saldırmaz.

Gözlekeli kalkan
Boy 20 cm’ye kadar
Özellikleri Kalkanbalıklarındandır. Sığ sularda, kumluk bölgelerde yaşar. Düşmanlarından korunmak için üzerini kumla örterek kendini gizler. Bedeninin üst yanı kum görünümünü andıran desenlerle süslüdür. Akdeniz’de ve Karadeniz’de yaşar. Kabuklular ve yumuşakçalarla beslenir.

Trakonya
Boy 20-40 cm
Özellikleri Ülkemizin bütün denizlerinde görülür. Deniz dibinin kumlu ve çamurlu yerlerinde yaşar. Kendisini kuma gömerek avını bekler. Küçük balıklar ve kabuklularla beslenir. Avlarının üzerine çok hızlı atılır. Kendisini savunmak için kullandığı dikenleri battığında sancı verir. Çarpanbalık olarak da bilinir.

Günbalığı
Boy 10-25 cm
Özellikleri Atlas Okyanusu’nun doğusunda ve Akdeniz’de yaşar. Genellikle tek başına ya da küçük gruplar halinde gezer. Göz kamaştırıcı renkleri vardır. Küçük yumuşakçalar ve kabuklularla beslenir. Düşmanlarından korunmak ve yiyecek bulmak için sürekli yüzer ya da kayaların çatlaklarına saklanır.

Aybalığı
Boy 3 m’ye kadar
Özellikleri Çoğunlukla okyanuslarda, yüzeye yakın yerlerde yaşar. Akdeniz ve Ege Denizi’nin açıklarında da görülür. Pek fazla hareket etmez. Denizanası, ahtapot ve mürekkepbalığı gibi canlılarla beslenir. Ağırlığı 2000 kilograma erişebilir. En ağır balık olarak Guinness Rekorlar Kitabı’na geçmiştir.

Piranha
Boy 30-35 cm
Özellikleri Piranhaların en büyüğü ve en tehlikelisidir. Brezilya’nın belli bir bölgesine özgüdür. Dişleri çok keskindir.Tatlısubalıgı olan piranhalar, sudaki her türlü hayvana saldırırlar. Kısa bir sürede avlarını iskelet halinde bırakırlar. Akvaryum balığı olarak kullanılır; ancak birçok ülkeye sokulması yasaktır.

Çekiçbalığı
Boy 4 m’ye kadar
Özellikleri Dünyanın birçok bölgesinde rastlanan bir köpekbalığı türüdür. Ülkemizde Akdeniz’de görülür. Gündüzleri gruplar halinde gezer; geceleri tek başına avlanır. Yumuşakçalar, kabuklular, balıklar ve hatta öteki köpekbalıkları ve vatozlarla beslenir. 35 yıl kadar yaşayabilir.

Uçanbalık
Boy 30 cm’ye kadar
Özellikleri Ilıman bölgelere özgü bir balıktır. Ülkemizde Güney Ege ve Akdeniz’de görülür Deniz yüzeyine yakın yerlerde yaşar. Planktonlar, omurgasızlar ve yavru balıklarla beslenir. Çok hızlı yüzer. Kimi zaman suyun dışına çıkarak kısa uçuşlar yapar. Böylece peşindeki balıklardan kurtulabilir.

Orfoz
Boy 1-1,5 m
Özellikleri Ülkemizde Ege Denizi ve Akdeniz’de görülür. Kıyıya yakın, kayalık bölgelerde yalnız yaşar. Yengeçler ve ahtapotlarla beslenir. Oldukça çekingen bir balıktır. Kendini tehlikede hissettiğinde kayalardaki oyuklara gizlenir. Özellikle zıpkın avcılığı nedeniyle sayıları hızla azalmaktadır.

Lipsoz
Boy 25-30 cm
Özellikleri Atlas Okyanusu’nun doğusunda, Akdeniz’de ve Karadeniz’de görülür. Kayalık ve yosunlu yerlerde tek başına yaşar. Renkleri, yaşadığı yerlere uyum sağlamıştır. Çok az hareket eder. Kabuklular ve öteki omurgasız hayvanlarla beslenir. Uyarıldığı zaman dikenlerini dikleştirir. Dikenleri zehirlidir.

Bakalyaro
Boy 20-40 cm
Özellikleri Atlas Okyanusu’nun kuzeydoğusunda, ülkemizde Karadeniz ve Marmara Denizi’nde görülür. Daha çok 30-100 metrede yaşar. Gündüzleri yüzeye yakın yerlere çıkarak hamsi gibi küçük balıkları avlar. Yengeç ve karides gibi canlılarla da beslenir. Bir yaşından sonra açık denizlere göç eder.

Mercan
Boy 30-70 cm
Özellikleri Mercanlar, sıcak ve ılıman denizlerin en çok bilinen balıklarındandır. Denizlerimizde çeşitli türleri görülür. Bedenleri genellikle kırmızımsı ve sarımsı renktedir. Denizlerin taşlık ve kayalık yerlerinde yaşar; yumuşakçalar, kabuklular ve küçük balıklarla beslenir.

Palyaçobalığı
Boy 10 cm’ye kadar
Özellikleri Pasifik Okyanusu’nun batısındaki mercan kayalıklarında görülür. Denizgülleriyle ortak yaşam sürdürür. Bedenini kaplayan özel bir tabakayla denizgülünün dokunaçlarının zararlı etkisinden korunur. Denizgülünün artıklarıyla beslenir.

Dülgerbalığı
Boy 60-70 cm
Özellikleri Ülkemizde Karadeniz ve Ege Denizi’nde görülür. Dibe yakın yerlerde genellikle tek başına yaşar. Kendisinden küçük balıklarla beslenir. Mayıs ayında Karadeniz’e göç eder. Üreme dönemini burada geçirir. Kışın Eğe Denizi’ne geri döner. Denizden çıkarıldığında iniltiye benzer bir ses çıkarır.